Historia jednego z najstarszych muzycznych instrumentów

  To co wyróżnia capoeirę spośród innych sztuk walki, jest muzyka, a konkretnie rytmiczne dźwięki wydobywające się z nieodłącznego elementu każdego pojedynku w rodzie – berimbau. Ten niezwykle ciekawy instrument (zwany także „muzycznym łukiem”, ponieważ posiada tylko jedną strunę) ma bardzo bogatą historię. Jaskinia Trois Frères znajdująca się na terenie Francji, przedstawia wizerunek „magicznego łowcy”, który gra na swoim łuku, czarując pobliskie zwierzęta – badacze datują, że to malowidło naskalne powstało już przeszło 17 000 lat temu! „Muzyczne łuki” upowszechniły się na terenie Afryki, skąd zawędrowały do różnych państw, w tym Brazylii – kraju narodzin dzisiejszej capoeiry (która korzenie ma nota bene właśnie w Afryce). Tam też berimbau szybko zdobył popularność i szybko zdetronizował bębny, które wcześniej nadawały rytm wojownikom walczącym w roda.  

Z czego składa się berimbau?

  Należy przyznać, że jest to instrument raczej nieskomplikowany. Tradycyjny berimbau składa się bowiem tylko z 5 elementów – tyle wystarczy, by wydobywać z niego rytmiczne dźwięki. Są to:

• Verga – drewniany kij wykonany najczęściej z drewna brazylijskiego pochodzenia np. biriby, canduru, alaca, taipoca, camacari, massaranduby. W Polsce popularne są vergi robione z leszczyny
• Arame – naciągnięta na verga stalowa struna
• Cabaca – tykwa z wyciętym otworem, przytwierdzona do vergi i struny sznurkiem (np. lnianym),  działająca jako pudło rezonansowe.
• Baqueta – swoisty smyczek (zwykle drewniany patyk) służący do uderzania w strunę,
• Dobrao lub Pedra – moneta lub kamyk, którą trzyma się między Vergą a Aramą w celu zmian dźwięku

  Dodatkowym elementem uzupełniającym berimbau, jest caxixi – grzechotka w kształcie gruszki wydająca szeleszczące dźwięki podczas uderzania baquetą w strunę berimbau. Liczba rytmów, które można zagrać na berimbau jest bardzo duża – część polega na kilku nauczonych schematach i dopełnieniu improwizacjami. Dosuwając odpowiednio kamień do struny, w którą uderzamy baquetą, mamy możliwość wydobycia 3 różnych dźwięków – brzęczenia, dźwięku wysokiego i otrzymanego na otwartej strunie. Dźwięki te możemy usłyszeć dzięki rezonującej cabacie. Ze względu na rozmiar cabacy, berimbau dzielimy na 3 podstawowe rodzaje:  

• Gunga – największa
• Medio –  średnia
• Viola – najmniejsza

Rozmiar tykwy wpływa na wysokość wydawanych dźwięków, a co za tym idzie każdy z trzech berimbau  ma inne zadanie w roda.  Gunga ma najsilniejszy dźwięk. Nadaje rytm i tempo roda, grając cały czas podstawowy rytm. Medio również gra podstawowy rytm, zaczyna jednak wplatać od czasu do czasu różne wariacje. Viola ma najwyższy dźwięk, bardzo często gra się wyłącznie wariacje.

Wykorzystanie muzyki w capoeirze

  Berimbau ma bardzo istotną rolę w capoeirze – oprócz stworzenia niepowtarzalnego klimatu za pomocą muzyki, służy głównie nadawaniu rytmu i tempa walce. Im berimbau gra szybciej i intensywniej, tym szybciej, z większym tempem powinni walczyć zawodnicy w rodzie.

W roda de capoeira używane są wszystkie 3 rodzaje berimbau jednocześnie (najczęściej na oficjalnych  roda). Razem tworzą one Bateria (czyli orkiestrę) wraz z towarzyszącymi im innymi instrumentami takimi jak atabaque (bęben), pandeiro (brazylijski tamburyn) czy dzwonki agogô

Skontaktuj się z nami!

  Jeśli zainteresowała Cię historia jednego ze starszych instrumentów ludzkości, jesteś ciekaw historii capoeiry i chcesz się o niej dowiedzieć więcej – odwiedź jedną z naszych lokalizacji, z przyjemnością odpowiemy na wszelkie pytania i pomożemy zrozumieć filozofię stojącą za tym sportem